Жүсіпбек Аймаутов. «Ақбілек» романы
Жүсіпбек Аймаутов. «Ақбілек» романы
11-сынып
Пән мұғалімі: Кудаймендинова Үмітжан Құрмантайқызы
Түсінік хат
Жүсіпбек Аймаутов. "Ақбілек" романы тақырыбындағы сабақ 11-сыныптың қазақ әдебиеті бойынша ұсынылып отыр. Сабақта әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; Шығарманың тақырыбы мен идеясын, тарихи құндылығын бағалау мақсаттарын жүзеге асырудыжоспарладым. Роман желісімен танысқан оқушылар шығарманы талдайды. Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы атты Мәңгілік Ел идеясының құндылықтарын игерту көзделді. Тарих, қазақ тілі пәндерімен байланысты. АКТ-ны қолдану дағдыларын қалыптастыру үшін интербелсенді тақтадан тапсырмалар көрсетіліп, оқушылардың өз бетімен жұмысын ұйымдастыру мақсатында ноутбук қолданылады, топтық жұмыста таныстырылым дайындайды.
Сабақта оқушылардың зейін аудару үшін психологиялық ахуал қалыптастыру мақсатында Сатамын және сатып аламын тренингін өткіземін. Оқушылырды шеңбер бойымен тұрып, қасындағы көршісіне өзінің жағымсыз қасиетін сатып, оның жақсы қасиетін сатып алады. Бұл оқушыларды сергіту мақсатында да қолданылады. Ой қозғау әдісі негізінде Ақбілек романы не себепті құнды деп ойлайсыңдар? Атты сұраққа әдеби әңгіме шеңберінде берген тапсырманы талқылайды. Бұл тапсырма арқылы оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейі бақыланады. Топтық жұмыс ретінде оқулықта берілген Ақбілек романының бөлімдеріне композициялық талдау жасап, алдарындығы ноутбукта таныстырылым дайындап, ортаға шығып қорғайды. Топтық жұмыс берілген дискриптор бойынша бағаланып, Екі жұлдызша, бір тілек арқылы кері байланыс беріледі.
Сабақта жұппен жұмыс Пікір пирамидасы әдісі арқылы жүзеге асады. Ұсынылған әдіс арқылы оқушылар әңгіме кейіпкерлерінің іс-әрекеттері арқылы образдарын талдайды, кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне дәлел келтіреді.
Жеке жұмыс бойынша ұсынылған кесте бойынша әңгімеден негізгі кейіпкерді сипаттайтын тұстарын тауып, портреттерін жинақтайды. Бұдан соң Т кестесін толтырады. Онда Ақбілектің басындағы жағдай сол кездегі халықтың басындағы оқиғама, алде бір қыздың бас қайғысы ма? Сұрағының төңірегінде ойларын ортаға салды. Сабақты қорытындылау үшін топтық жұмыс ретінде ойланудың алты қалпағы тәсілі арқылы оқушылардың ой қорытуына мүмкіндік беріледі.
Сабақтың соңында 5-5-1 әдісі бойынша әр оқушы сабақ туралы өз ойларын білдіреді. Оқушылар сабақ кезінде нені меңгергені жайлы 5 сөйлем жазады. Одан кейін 5 сөйлем орнына 5 сөзге дейін қысқарады. Оқушылар өздерінің түйінді сөзін сыныпқа ұсыну арқылы кез келген істе түйін болу керектігін түсінеді. Саралау тапсырмасы ретінде Сол замандағы қазақ тұрмысынан менің түсінгенім атты эссе жазу беріледі Шығармадан дәлел келтіре, өзіндік пікір білдіреді.
Қысқа мерзімді жоспар:
11 «Ә» сыныбы
Қатысқан оқушылыр саны:
Қатыспағандар
Сабақтың тақырыбы
Ж.Аймауытов «Ақбілек» романы
Сабақта жүзеге асыралатын мақсаттар:
-Әдеби шығарманың жанырына байланысты сюжеттік желілерін анықтау;
-Шығарманың тақырыбымен идеясын, тарихи құндылығын бағалау.
Сабақтың мақсаттары
-Роман желісімен танысып, шығарманыталдау
-Құндылықтарды игеру
-Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы.
Пәнаралық байланыс
Тарихи, қазақ тілі
АКТ-ны қолдану дағдылары
Интербелсенді тақта, ноутбук.
Сабақтың нәтижесі
Оқушылар орындай алады: сюжеттік –композициялық жоспар құра алады.
Оқушылардың барлығы орындай алады: әдеби шыгарманың жанырына байланысты сюжеттік желілерін анықтай алады;
Оқушылардың көпшілігі шығарма жанырына байланысты сюжеттік желілеріне талдау жасайды.
Сабақтың барысы
Жоспарланған уақыт
Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурс
Сабақтың басы
1.Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу
2.Псхологиялық ахуал.
Сатамын және сатып аламын тренингі.
Оқушыларды шеңбер бойымен тұрғызу. Шеңберде тұрған оқушы қасындағы көршісіне өзінің жағымсыз қасиетін сатып, оның жақсы қасиетін сатып алады.
Мысалы: Мен еріншектігімді сатып, сенің шыншылдығыңды сатып аламын.
Оқушыларды топқа бөлу. Еркін топта отыру (оқушылар қалаған топтарына барып отырады)
Оқулық
Сабақтың ортасы
1.Ой қозғау әдісі
-«Ақбілек» романы не счебепті құндыдеп ойлайсыз?
Әдеби әңгіме шеңбері
Әңгіменің құндылықтарын талдау үшін мұғалім оқушылардан екі шеңбер жасап тұруды талап етедім (бірін-бірі көретін ішкі және сыртқы шеңбер), осылайша әдеби әңгіме шеңберін ұйымдастырады. Оқушылар мұғалім берген тапсырманы талқылайды.
2.Топтық жұмыс.
Оқулықта берілген «Ақбілек» романының бөлімдерімен жұмыс.
Алдарындағы ноутбукта таныстырылым дайындайды.
Композициялық талдау.
1)Әр топ өз бөлімдерін оқи отырып, сюжеттік – композоциялық жоспар жасайды:
1-слайд –оқиғаның басталуы;
2-слайд – оқиғаның дамуы;
3-слайд – оқиғаның шиеленісуі;
4- слайд – оқиғаның шарықтау шегі;
5- слайд – оқиғаның шешімі;
1-топ. 1- бөлім.
2-топ. 3-бөлім.
3-топ. 7-бөлім.
Дескриптор:
1.Компазициялық талдау жасайды.
2.Жанырлық ерекшелігін ажыратады.
-Дайын таныстырылымды тақтаға шығып қорғайды.
Кері байланыс: Екі жұлдызша,бір тілек.
3.Жұппен жұмыс.
Пікір пирамидасы
1.Шығарма не туралы- 1 сөз
2.Шығармаға сипаттама (ерекшелігі, айырмашылығы) - 2 сөз
3.Әрекет орыны мен уақыты -3 сөз
4.Шығармадағы басты оқиға - 4 сөз
5.Шығарманың басты кеиіпкерлері – 5 сөз
6. Шығарма туралы жеке пікірің – 7 сөз
Десприптор:
-Әңгіме кейіпкерлерінің іс-әрекеттері арқылы образдарын талдайды;
- Кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне дәлел келтіреді.
4.Жеке жұмыс.
Әңгімеден негізгі кейіпкерді сипаттайтын тұстарын тауып, портреттерін жинақтаңдар. Кейіпкердің манызды әрекеттерін анықтаңдар.
Жинақталған ақпараттар негізінде кейіпкерге қатысты қорытынды.
Кейіпкер
Әңгімедегі портрет
Кейіпкердің үш маңызды әрекеті
Өз көзқарасым
4-тапсырма. Т кестесін толтыру
Ақбілек трагедиясы - бүкіл халықтық трагедия ма, әлде бір қыздың бас қайғысыма? Мәселе негізінде Т кестесін толтыру. Халықтық трагедия.
Жеке бастың қайғысы
Топтық жұмыс. Ойланудың алты қалпағы тәсілі.
Тапсырма. Кейіпкер өз заманының адамы ма?
Берілген сұрақ пен рөлге байланысты дәлелдеңдер.
Топ рөлі тапсырмасы
1-топ
Ақ қалпақ
Кейіпкердің шынайы әрекеттері қандай? Ол не үшін құнды болды?
2-топ
Қызыл қалпақ
Ашу, шиеленіс, сезім. Осыған байланысты менде қандай сезімдер туындалды?
3- топ
Сары қалпақ
Автор ойының артықшылықтары қандай?Бұл кім үшін пайдалы? (оптимизм)
4-топ
Қара қалпақ
Қанда жағымсыз жақтарын көрдіңіз? Қандай олқылықтар бар? Бұл идея не үшін қажет?
5- топ
Жасыл қалпақ
Баламалы идеялар барма? Сен автор болсаң қандай сюжет қосаредің?
6- топ
Кқк қалпақ
Болашақта нені ескеруіміз керек?
Ноутбук, таныстырыл
Т кестесі. Ақылдың алты қалпағы.
Сабақтың соңы
Рефлексия. 5-5-1
Оқушылар сабақ кезінде нені менгергені жайлы 5 сөйлем жазады. Одан кейн 5 сөйлем орнына 5 сөзге дейін қысқарады. Одан кейін 5 сөз 1 сөзге қысқарады. Оқушылар өздерінің түйінді сөзін сыныпқа ұсынады.
Бағалау
Бағалау парақшасыарқылы жүзеге асырылады:
Оқушының ата-жөні:
Әдеби әңгіме шеңбері
Топтық жұмыс
Жұппен жұмыс
Пікір пирамидасы
Жеке жұмыс
Т кестесін толтыру
Топтық жұмыс
Жалпы
1-5 балл қойылады.
1-2 балл –нақты дәлел жоқ, түсінік аз берілген, 3 балл-жалпылама түсінік қалыптасқан. 4 балл – дәлел бар, әлі де толықтыруды қажет етеді, 5 балл-тапсырма толық орындалған, нақты дәлелдер келтірілген.
1-2 балл-2
3балл-3
4балл-54
5балл-5
Үйге тапсырма
Эссе, Сол замандағы Қазақ тұрмысынанменің түсінгенім
Дескриптор:
1.Шығармадан дәлел келтіре, өзіндік пікір білдіреді.
