«Абай мұрасы-халық ұлағаты»
Абай Құнанбайевтың 175 жылдығына арналган әдеби-сазды кеш
Кеш қонағы абайтанушы,
ақын Даниял Асенов
Мақсаты: Қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлы туралы тереңірек
мәлімет беру, өмір жолы мен шығармашылығын таныту, адамгершілікке тәрбиелеу, Абай ақынның даналығын, рухани асыл мұраларын насихаттау, құрмет ету.Ұлы ақынның өнегелі өмірімен таныстыру, шығармаларына шолу жасау, өлеңдерін, қара сөздерін мәнерлеп айтқызу, көріністер қою.
Көрнекілігі: Абай портреті, кітаптар, шығармалары, қанатты сөздер,
Фотослайдтар, видео, аудио жазбалар. Слайдта жазылған Абайдың қанатты сөздері.
Слайдта – Абай құнанбавқа 175 жыл
Слайдта - «Жас екпін» –«Қос алқа» күйі
Аңсар:
Дана Абайды
Қазақтың ақылына балаймын.
Туатұғын алдынан ғасырына балаймын!
Ақылының нұры бар, Абайы бар қазақтың,
Жан алаңы, мұңы бар — қазағы бар Абайдың.
Айзере:
Арлы Абайды
Қазақтың қайраты деп ұғамын,
Қайда барса айбыны, айбаты деп ұғамын!
Жер шарының шиырлап, қай жағынан шығайын,
Құбылаға бұрғандай, Абайға бет бұрамын!
Бақтияр:
Сара Абайды
Қазақтың жүрегі деп білемін,
Жүректі шер меңдесе, таба алады кім емін?
Ақындардың ірісі, ғашықтардың пірі едің,
Жайған сәби саусағын, қайран менің жүрегім!
Аңсар:Қайырлы күн, құрметті қонақтар, қадірлі ұстаздар, оқушылар!
Айзере: Абай Құнанбаевтың 175-жылдығына арналған «Абай мұрасы-халық ұлағаты» атты әдеби-сазды кешке қош келдіңіздер!
Бақтияр: Бүгінгі кешіміздің құрметті қонағы Абайтанушы,
ақын Даниял Асенов! Даниял аға қош келіпсіз!
Аңсар: Сонымен кешімізге Абай атындағы дарынды балаларға арналған лицей мектебінің оқушылары мен ұстазы Жанат Қамысбайқызы келіп отыр.
Айзере: Павлодар қаласы Құрманғазы атындағы музыка мектебінің Қобыз ансамбілі және ұстаздары Гульмира Ізетханқызы қатысып отыр.
Бақтияр: Және Павлодар қаласының №7 мектебі қатысып отыр.
Аңсар:Құрметті қонақтар Абай атамыздың өмірі және балалық шағы туралы мәліметті Оқушылар сарайының жас тілшілері дайындап әкеліпті. Тыңдап көрелік.
Қыздар ортаға шығады, жатқа айтады.
/ слайдта Абайдың өмірі фотолар жүреді/
Алтынгүл:
Ұлы Абай 1845 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданына қарасты
Шыңғыстау бауырындағы Қасқабұлақ деген жерде дүниеге келген. Әкесі Құнанбай аға сұлтан, болыс болса, аталары Өскенбай, Ырғызбай атақты, әйгілі билер, Тобықты руының билеушілері болған.
Фариза:
Жас шағында Абай тәрбиені жұмсақ мінезді, мейірімді шешесі Ұлжан мен кәрі әжесі Зереден алады. Ол жас кезінен өлең-жыр, әңгімеге әуес болып, әжесі мен анасы айтқан ертегі-аңыздарды құмартып тыңдап өседі. Ауыл молдасынан арабша сауат ашқан Абайды әкесі он екі жасында Семейге оқуға жібереді.
Дана:
Абай Ахмет- Ризаның медресесінде оқыды. Медреседе араб, парсы тілдерін жақсы меңгереді. Шығыс ақындары Низами, Сағди, Фзули, Хафиз шығармаларымен танысады. Медреседе оқып жүріп, үш ай «Приходская школада» орысша оқиды.
Алтынгүл:
Әке үміті мен тәрбиесі босқа кетпей, ел билеу ісіне ерте іліккен Абай 12 жыл болыс, 6 жыл би болып қызмет атқарады.Ал, Абайдың поэзиясына көркемдік әлеміне үңілген сайын, адам жаны тебіреніп, сезім көкжиегі кеңейіп, бар болмысы сөзбен айтып жеткізе алмайтындай ләззат алады.
Фариза: Ақынның қай өлеңін алсақ та, астарлы ойы мен идеясынан адамгершілікке тән қасиеттерді бойына даримыз.
Бахтияр: Ал енді бір сәт экранға назар аударайық. Абайдың өмірінен қысқаша фильмді тамашлаймыз!
Фильм про жизнь Абая на 4 минуты.
Аңсар: Абайдың алғашқы өлеңдерінің бірі «Ғылым таппай мақтанба» - Өлеңді оқитын Абай атындағы 10 лицей мектебінің оқушысы Назым Айғаным.
Назым Айғаным, «Ғылым таппай мақтанба»
Бақтияр: Абайдың «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» өлеңі, оқитын
Даяна Куламбаева.
Даяна Куламбаева - «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»
Аңсар: - Балалар, Абайдың табиғат лирикасына жататын қандай өлеңдерін білесіңдер? (иә, дұрыс олар: «Жазғытұры», «Қыс», «Күз», «Жаз»)
Бақтияр:
Абайдың жыл мезгілдеріне арналған осы өлеңдерінен қазақ өмірінің тіршілігі суреттеледі. Бұл өлеңдерде табиғат аясында сол табиғаттың ауа-райына үндесе тіршілік ететін халықтың ұлттық ерекшелігі бейнеленген. Құрметті қауым ортада «Қаламгер» тілшісі Айзере Шайхысқақ, «Күз» өлеңін оқып береді.
Айзере Шайхысқақ «Күз» өленің оқиды
Бақтияр: Қазақтың рухани кемеңгері, ойшылы, білім мен бостандық жолындағы қажымас күрескері — Абай бұл күндері бүкіл адамзатқа ортақ тұлғаға айналып отыр.
Аңсар: Өлең сүйер, өнер сүйер, көпшілік қауым! Бүгінгі біздің әдеби кешіміз кемеңгер Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына арнап отырмыз.
Айзере: Келесі сөз кезегін белгілі Абайтанушы, ақын Асенов Даниял ағамызға береміз.
Бақтияр: Даниял аға сіз бізге Абай туралы қалай айтып берер едіңіз?
Аңсар: Сіз қай жылдардан бастап Абайдың еңбектерін зерттей бастадыңыз?
Айзере: Даниял аға өзіңіз Абай атамыздың сүйіп оқитын шығармасынан бір қысқаша үзінді келтірсеңіз:
Даниял аға сөз сөйлейді, қысқаша шығарма оқиды:
Бақтияр:
Академик Зәки Ахметов Абай ақындығының теңдесі жоқ екендігін, сонымен бірге оның аса дарынды сазгер болғанын, көптеген әдемі,әсерлі әндер шығарғандығын айтқан.
Аңсар:
Құлақтан кіріп бойды алар,
Жақсы әнмен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй,- деп Абай атамыз айтқандай,Павлодар қаласы, Абай атындағы дарынды балаларға арналған лицей мектебінің оқушысы Алина Кабибулла «Көзімнің қарасы» әнің орындайды. Қошеметпен қарсы алайық!
10 мектеп Ән «Көзімнің қарасы»
Бақтияр: Құрметті қауым, бүгін біздің кешіміздің құрметті қонақтары бар. Олар Абай атындағы лицейдің оқушылары. Сол оқушыларға сөз кезегін береміз.
Айзере: Сатыбалдина Мерейді ортаға шақырамыз. Мерей бізге «Өлең сөздің патшасы» сөз сарасы» өленің оқиды.
Бақтияр: «Қаламгердің» тілшісі Ержан Елдана бізге «Құлақтан кіріп бойды алар» өленің оқиды. Қарсы алайық!
Мерей, Елдана өлең оқиды.
Айзере:
Әннің де естісі бар, есері бар
Тыңдаушының құлағын кесері бар.
Ақылдының сөзіндей ойлы күйді,
Тыңдағанда көңілдің өсері бар.
Бақтияр:
Жаманға «жар» деген-ақ, ән көрінер,
Жақсы ән білсе, айтуға кім ерінер
Жарамды әнді тыңдасаң, жаның еріп
Жабырқаған көңілің көтерілер,-деген екен Абай атамыз. Құрметті қонақтар
Павлодар қаласы Құрманғазы атындағы музыка мектебінің Қобыз ансамбілі өз өнерлерін ортаға салады. «Айттым салем, Қаламқас». Қошеметпен қарсы алайық!
Абайдың әні – Қобызда ойнайды.
Аңсар:
Өздеріңіз білетіндей, Абай- қазақтың жазба әдебиетінің негізін қалаушы және қазақ халқын орыс әдебиетімен таныстырушы, табыстырушы.
Айзере:
Абай шығармашылығындағы елеулі орын алатын бір сала - оның поэмалары. Олар: «Ескендір», «Масғұт», «Әзім әңгімесі».
Бақтияр: Абай өмірінің соңында жазылған туындысы «қарасөздер» деп аталады. Қара сөздер-көркем әңгіме емес, алайда оларды даналық сөздер, мақала, ғылымдық, философиялық шолулар деп қарастыруға болады.Абайдың жалпы қарасөздерінің саны - 45.
Аңсар: Ал қазір құрметті қонақтар №10 мектептің оқушылары Малика Абдилева, Айдана Артықбаева, Айсана Казиева – Абайдың Крыловтан аударған «Шегіртке мен құмырсқа» мысалын бізге көрсетеді.
«Шегіртке мен құмырсқа» - 10 мектеп
Слайдтан жүргізушілер оқиды.
Аңсар: « Қазақтың бас ақыны Абай Құнанбаев. Онан асқан бұрынғы –соңғы заманда қазақ баласында біз білетін ақын болған жоқ »
Ахмет Байтұрсынұлы
Айзия: «Абай лебі, Абай үні, Абай тынысы — заман тынысы, халық үні. Бүгін ол үн біздің де үнге қосылып, жаңғырып, жаңа өріс алып тұр».
Мұхтар Әуезов
Бақтияр: «Абай өз заманынан анағұрлым биік тұрған ақын еді»
Ғабит Мүсірепов
Аңсар: «Орыстар үшін — Пушкин, ағылшындар үшін –Шекспир, грузиндер үшін — Руставели… қандай ұлы құбылыс болса, Абай да қазақтар үшін сондай теңдесіз құбылыс». - Қайсын Кулиев
Айзия: «Абай әлемге ашылған терезе еді, оның жаны жаңарып жатқан дүниенің алыстағы сарынын сезе білді… Гете мен Толстой сынды көптеген заңғар гуманист тұлғалардың далалық бауырласы екенін танытты» - Шыңғыс Айтматов
Челлендж көрсету оқушыларға
Слайдтан Абай туралы болады.
Айзере: Барша қазақ баласы Абайды тануға, білуге, Абаймен мақтануға тиіс.
Аңсар: Ұлы ақын өз халқын өркендеген,өскен, еркін халық ретінде көруді арман еткен. Сол Абай аңсаған арманына жетіп отырмыз.
Айзере: Олай болса, жүрегі қазақ деп соққан қазақ жұрты Абайдың өлеңдерін бойтұмарындай сақтап жүруі тиіс.
Бактияр: Артына өлмейтін мұра қалдырған ұлы Абай данышпанымыздың 175 жылдығына арналған әдеби-сазды кешіміз аяқталды.
Аңсар: Барша кешке қатысқан оқушылармен ұстаздарға, Даниял ағамызға алғысымыз шексіз! Көңіл қойып, тыңдағандарыңыз үшін көп-көп рахмет!
