Бұл мақалада Республикадағы сақтандыру нарығының экономикалық маңызы мен даму үрдісі қарастырылған. Мақаланың теориялық негізі ретінде отандық ғалымдар мен практиктердің сақтандыруға қатысты жазылған оқулықтар, ғылыми жобалар мен мақалалар қолданылды. Факторлық, корреляциялық талдауларды жүргізу арқылы сақтандыру нарығына байланысты көрсеткіштердің жалпы көрінісі бейнеленді. Нарықтағы проблематикалық тұстар талданып, сақтандыру нарығының тиімді қаржылық құрал болуы үшін біршама ұсыныстар көрсетілді.
Кілтті сөздер:сақтандыру нарығы.
Сақтандыру нарығы – ерекше әлеуметтік- экономикалық маңызы бар орта. Бұл нарық қоғамның сақтандыру қорғанышын қамтамасыз ету үшін сақтандыру қорын құру мен бөлу жөніндегі ақша қатынастарын ұйымдарстыру формасы. Шетелдік ғалымдар Шахов В.В., және Ю.Т.Ахвледианидің пайымдауы бойынша, сақтандыру – арнайы ұйымдардың, компаниялардың заңды және мүліктік мүдделерін сақтандыру барысында құрылатын жүйе[1]. Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығы енді дамып келе жатқан қаржы институттарының бірі. Бірақ оған қарамастан, даму барысында біршама қиыншылықтар бар. Бұл нарық түрі мемлекеттің әлісз қатысуымен, басқару функцияларының тарылуымен сипатталып отыр. Еліміздегі сақтандыру жүйесінің қызметтері туралы отандық экономист Г.И.Маянлаева өз зерттеулерінде келесідегідей мәліметтерді ұсынды. Жалпы сақтандыру негізінен: арнайы мақсаттағы қорларды құру; шығын мөлшерлерін азайту; төлемақыларды төлеу; әртүрлі жағдайлардың алдын алу шараларын ұйымдастыру; кез келген қауіпті азайтып, тәйекел деңгейін төмендеті; бос қаржыларды инвестициялық жобаларға тарту секілді қызметтерді атқарады[2].
Республикамыздағы сақтандыру шараларының дамуын үш кезеңге бөлуге болады:
Алғашқы кезең 1991-1995 жылдар аралығы. Еліміз тәуелсіздігін алған тұста, халықтық көп бөлігінде сақтандыру туралы қарама қарсы ойлар болды. Бірақ оған қарамастан, бұл кезеңде сақтандыру құқығы қалыптасты. Әрі Президент тарапынан «Сақтандыру нарығының қалыптасуы мен дамуының ұйымдық – құқықтық шаралары туралы » Жарлығы қабылданды.
Келесі кезең 1995-1998 жылдар аралығы. Республикамыздағы сақтандыру жүйесінің мемлекеттік реттеуші және қадағалаушы функцияларын күшейту негізделді. Елімізде «Сақтандыру туралы» Заңнама қабылданып, қаржы нарығының бір бөлігі ретінде сақтандыру нарығы өз жұмысын жүргізе бастады.
